Đến với đỉnh núi Pú Đao thuộc bản Nậm Đoong (xã Pú Đao, huyện Nậm Nhùn) là đến với hành trình dã ngoại vượt núi, băng rừng đầy gian nan, nhưng tất cả sẽ tan biến khi chinh phục được điểm cao nhất, nơi cảnh sắc thiên nhiên hoang sơ và đẹp lạ lùng. Điều đó quả không ngoa khi Pú Đao được một hãng lữ hành nước Anh bầu là 1 trong 5 điểm đến hấp dẫn nhất ở Đông Nam Á. 

Điểm hấp dẫn du khách đến với Pú Đao là những ngôi nhà vách thưng bằng gỗ, mái lợp cỏ tranh, trang phục và bản sắc văn hóa dân tộc Mông thuần khiết, không lai tạp. Bên cạnh đó, hành trình leo núi chinh phục "điểm cao nhất" là đỉnh núi Pú Đao cách trung tâm xã gần 20km mới là thực sự cuốn hút, thử thách lòng kiên nhẫn của du khách.

Hành trình leo núi của chúng tôi bắt đầu từ bản Nậm Đoong, 2 bên đường mòn là bạt ngàn nương nghệ đen trổ hoa trắng hồng, xen kẽ những vạt hoa dại khoe muôn sắc màu. Những đàn bò, trâu, ngựa tung tăng gặm cỏ trên một bãi chăn thả tập trung khiến chúng tôi ngỡ ngàng như lạc vào xứ cao nguyên cổ tích. Càng lên cao, những góc ngắm bao quát không gian phía dưới liên tục biến đổi theo sự quanh co của cung đường. Và, đặt chân lên điểm cao nhất ở Pú Đao mới cảm thấy ý nghĩa thực sự của hành trình. Cảnh sắc xung quanh thật hùng vĩ với bốn bề núi sông hội tụ.

Đứng trên điểm cao ở Pú Đao là địa điểm tuyệt vời để ngắm cảnh số một Đông Nam Á quả là chính xác. Từ vị trí này nhìn xuống phía Đông và 2 bên Đông Nam, Đông Bắc, dòng sông Đà chảy từ Tây Bắc nhận thêm sức mạnh từ chi lưu Nậm Na tạo nên một ngã 3 sông huyền thoại với những địa danh như: Lai Hà, Hang Tôm, Đồi Cao, Mường Lay, Lê Lợi… Dòng sông cắt ngang 2 dãy núi tạo thành một chữ V lớn như ký hiệu “Việt Nam” thiêng liêng để đón mặt trời. 

Theo người dân địa phương, một năm chỉ có vài ngày mặt trời mọc từ chính giữa chữ V. Khi đó, mặt trời thấp nhất so với những dãy núi xung quanh tạo thành cảnh tượng kỳ thú, phía trên còn mờ tối mà phía dưới đã sáng lấp lánh ánh ban mai. Những ngày còn lại trong năm, bình minh nơi đây vẫn luôn hấp dẫn khi những tia nắng đầu tiên ló rạng từ lưng chừng núi, xuyên qua màn sương giăng mây phủ, xuyên thẳng xuống mặt sông Đà lấp lánh, sưởi ấm những bản làng trù phú, đùa giỡn trên những sóng lúa nương ngô, tinh khôi trên những giọt sương còn ngậm trên cành lá… Một bình mình kỳ ảo ngỡ ngàng!

Từ điểm cao nhìn chếch về phía bên trái là dòng Nậm Na uốn lượn tạo nên một Chăn Nưa với ruộng đồng trù phú. Nhìn sang phía bên phải là hướng về ngọn nguồn Đà Giang ẩn dấu bao điều kỳ thú gọi mời. Thẳng xuống là Đồi Cao của thị xã Mường Lay (trước là tỉnh lỵ của Lai Châu khi chưa chia tách với Điện Biên). Đặc biệt, di tích bia Lê Lợi hào hùng bên vách đá sông Đà cách ngã 3 sông khoảng vài kilômét là chính hướng nhìn từ điểm cao với thế “rồng cuộn hổ ngồi”, đại bàng che chở. Có một dáng núi bắt đầu phía bên trái điểm cao thoải xuôi theo hướng sông Đà rồi bất ngờ thẳng đầu vươn dậy, nhìn thẳng thì như một cánh chim đại bàng với đầu dũng mãnh. Nhìn nghiêng từ bên phải quả núi, toàn cảnh như một chú hổ ngồi canh gác. Hướng mà cánh chim đại bàng che chở (hay chú hổ ngồi canh) chính là di tích khi xưa Vua Lê Thái Tổ chọn khắc bia tạc vào sử sách, hội tụ linh khí đất trời, đánh dấu chủ quyền lãnh thổ, nhắc nhở con cháu muôn đời sau phải bảo vệ gìn giữ biên cương tổ tiên đã phân định với phương Bắc. 

Người Mông có câu nói "không có đỉnh núi nào cao hơn đầu gối người Mông" ý muốn nói khát vọng chinh phục những đỉnh núi cao và tập quán thích sinh sống trên núi cao của người Mông. Tổ tiên tôi đã tìm đến mảnh đất Pú Đao này từ nhiều đời và gắn bó với nó. Trước đây khi chưa tách tỉnh, đi từ đây xuống Mường Lay mất cả ngày đi bộ. Tỉnh có chính sách di cư đồng bào xuống thấp nơi có điều kiện thuận lợi hơn để sinh sống. Cũng có nhiều người đã ra đi tìm cuộc sống thuận lợi hơn, nhưng gia đình tôi và một số hộ vẫn kiên định ở lại bám lấy mảnh đất của tổ tiên và giữ lại đơn vị hành chính Pú Đao cho đến bây giờ.

Nói về du lịch Pú Đao, anh Chứ chia sẻ: Các đoàn khách quốc tế sau khi đến điểm cao sẽ nối tiếp hành trình theo hướng Bắc để xuyên rừng sang phía xã Nậm Hàng, giáp xã Lê Lợi và Pú Đao để kết thúc hành trình dã ngoại mà không quay về điểm xuất phát ban đầu. Lối đi đó tuy cảnh đẹp nhưng nguy hiểm bởi không có đường mà chỉ có những lối mòn do gia súc tạo ra và người dân qua lại rất ít. Du khách phải tự định vị hướng đi và tìm đường để đến đích.

Phải chăng vẻ hoang sơ, sự khám phá đã tạo ra sức hấp dẫn cho Pú Đao với du khách quốc tế và người Việt ưa mạo hiểm. Pú Đao thanh bình và hiếu khách, nhưng khi đến với Pú Đao, du khách nên làm quen và mở lời trước để người dân ân cần đón tiếp. Những người dân bản Nậm Đoong trước đây thường cho khách quốc tế ăn, ngủ tại nhà qua đêm mà chưa bao giờ thu phí. Pú Đao là vậy rất đơn sơ mà đặc biệt, rất kỳ vĩ mà không quá cao xa để du khách đến một lần và nhớ mãi.

Được biết, Pú Đao là một xã nhỏ bé thuộc huyện Nậm Nhùn, cách thị xã Mường Lay khoảng 13km. Tên Pú Đao theo tiếng Mông có nghĩa là "điểm cao nhất" có lẽ được đặt theo tên của đỉnh núi Pú Đao. Năm 2006 địa danh này được Gecko Travel (geckotravel.com) - một hãng du lịch của nước Anh chuyên đưa khách đến Đông Nam Á bầu chọn là 1 trong 5 điểm đến hấp dẫn nhất ở Đông Nam Á. Còn trang web du lịch quốc tế gonomad.com, Siobhan McGeady cũng ca ngợi Pu Dau (Pú Đao) là một điểm đến đẹp bất ngờ và thân thiện.