Hiện nay, trên địa bàn tỉnh người dân đang tập trung
thu hoạch lúa mùa, cây màu vụ Hè thu; những phụ phẩm sau thu hoạch như rơm rạ,
thân ngô, lạc, đậu tương.... nếu được chế biến, dự trữ hợp lý, đúng kỹ thuật sẽ
trở thành nguồn thức ăn tốt cho gia súc, đặc biệt là nguồn thức ăn dự trữ cho
gia súc trong mùa đông. Tuy nhiên, nhiều nơi người dân còn chưa chủ động bảo quản,
chế biến, dự trữ phụ phẩm nông nghiệp sau thu hoạch, còn bỏ đi gây lãng phí, hoặc
đốt gây ô nhiễm môi trường.
Để giúp người chăn nuôi chủ động nguồn thức ăn trong chăn
nuôi trâu bò, khắc phục một phần tình trạng thiếu thức ăn trong vụ Đông Xuân;
mặt khác ủ rơm với urê làm tăng hàm lượng protein thô, tăng tỷ lệ tiêu hóa,
giúp trâu bò ăn được nhiều hơn và cho năng suất cao hơn so với cho ăn rơm không
xử lý, phương pháp ủ rơm với urê thực hiện các bước như sau:
1. Chuẩn bị dụng cụ, nguyên liệu (tính cho 100kg rơm khô)
Rơm khô: Sau khi thu hoạch lúa tiến hành phơi khô rơm để làm
thức ăn cho trâu, bò. Rơm khô dùng để ủ với urê phải có mầu vàng tự nhiên,
thơm, không bị nát, không bị thối, mốc và không bị lẫn bùn. Khối lượng 100 kg.
Đạm urê: 4 kg.
Muối ăn: 0,5 kg.
Nước sạch: 90-100 lít
Vật liệu chứa rơm (hố ủ): Tận dụng các điều kiện sẵn có của
gia đình như bể xây, ô chuồng trống không nuôi gia súc, có thể ủ trong bao đựng
phân đạm, bao chứa thức ăn, túi nilon loại lớn,... nhưng cần đảm bảo chắc chắn,
sạch sẽ; hố ủ không gồ ghề để nén thức ăn được chặt chẽ và dễ dàng.
Vật liệu đệm lót, che phủ (đối với hố ủ): Dùng nilon, lá
chuối,... ghép kín lại để đảm bảo thức ăn không nhiễm đất, cát bẩn và hạn chế
thất thoát urê.
2. Kỹ thuật ủ
- Bước 1: Cân rơm và tiến hành băm rơm thành từng đoạn từ 10-15
cm. Chuẩn bị các nguyên liệu (phân đạm urê, muối ăn, nước sạch) theo trọng
lượng rơm khô. Hoà tan phân đạm urê, muối vào nước, cần khuấy đều để cho phân
đạm urê tan hết.
- Bước 2:
+ Đối với hố ủ: Lần lượt rải rơm ra sân xi-măng hoặc nền
sạch, tưới đều bằng ô doa dung dịch urê - muối - nước đã khuấy hoà tan, lấy cào
đảo qua, đảo lại và dùng chân (có đi ủng) dậm cho dung dịch thấm đều vào nguyên
liệu. Sau đó, cho rơm vào hố ủ theo từng lớp 20 cm, trên mỗi lớp, nén cho chặt.
Cứ lần lượt từng lớp như vậy cho tới khi hết lượng rơm cần ủ.
+ Đối với bao tải có lót nilon: Sau khi tưới đều bằng ô doa
dung dịch Urê - muối - nước đã khuấy hoà tan vào rơm chặt nhỏ 10-15 cm đảo đều,
đợi một lát cho rơm mềm sau đó cho vào bao
tải có lót ni lon, nén chặt, sau cùng buộc chặt miệng bao.
- Bước 3: Dùng vật liệu đệm lót phủ kín lại bề mặt hố ủ,
dùng gạch, củi khô,...chèn cho chặt và kín hố ủ để không khí, nước mưa, vi sinh
vật,... ở ngoài không lọt vào và khí amoniắc ở trong không bay ra được. Nếu ủ
vào các bao tải thì sau khi trộn đều rơm với dung dịch urê thì nén thật
chặt, buộc kín lại. Đặt các bao vào nơi sạch sẽ có kệ kê, không đặt trực tiếp trên
nền đất, che chắn cẩn thận để tránh mưa nắng và ẩm ướt.
Chú ý: Nơi
ủ phải chọn nơi khô ráo, tránh nước mưa và nước từ nơi khác thấm vào.
3. Cách sử dụng
- Rơm sau khi ủ từ 7-10 ngày có thể lấy ra cho gia súc tập
ăn dần. Khi lấy rơm ủ cho gia súc ăn chỉ nên lấy ra ở 1 góc (không lật toàn bộ
lớp đệm lót che phủ) lấy rơm xong lại lấp lớp đệm lót che phủ lên cho kín hoặc
buộc chặt miệng túi (nếu ủ bằng bao, túi nilon).
- Yêu cầu về chất lượng: Rơm ủ đạt chất lượng phải có màu
vàng đậm hơn so với màu tự nhiên của rơm, mềm, có mùi thơm dễ chịu, không bị
đen và không có nấm mốc.
- Tập cho trâu, bò ăn như sau: Lấy rơm ủ ra phơi trong
mát 30 - 45 phút để bay bớt mùi urê trước khi cho ăn. Ban đầu cho ăn ít 1 -
2kg/con/ngày, tập cho gia súc ăn dần bằng cách trộn lẫn với cỏ tươi, sau 2 - 3
ngày sẽ quen rồi tăng dần lượng ăn lên. Mỗi ngày cho ăn tối đa từ 5 - 6 kg rơm
ủ/con kết hợp với thức ăn thô xanh.
Chú
ý: Phải cho trâu, bò uống đủ nước khi sử dụng thức ăn rơm ủ urê, không cho
trâu, bò ăn urê trực tiếp.