Nậm Nhùn là huyện biên giới còn nhiều khó khăn của tỉnh Lai Châu, vì vậy việc triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2025 có ý nghĩa hết sức quan trọng. Thúc đẩy phát triển đối với các xã vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn đặc thù. Để đảm bảo tiến độ triển khai chương trình, huyện Nậm Nhùn đã có nhiều giải pháp tích cực cũng như kịp thời tháo gỡ khó khăn với mục tiêu sử dụng nguồn lực đầu tư mang lại hiệu quả cao nhất.

Nậm Nhùn hiện có 11 xã thị trấn trong đó có 7 xã khu vực III, 4 xã thị trấn khu vực I với 69 bản, tổ dân phố, 11 dân tộc cùng sinh sống. Toàn huyện có trên 6.200 hộ trong đó có trên 2.400 hộ nghèo chiếm trên 39% và 590 hộ cận nghèo chiếm 9,4%. Đời sống của nhân dân các dân tộc trên địa bàn còn gặp rất nhiều khó khăn, nhất là ở các xã, bản đặc biệt khó khăn. Kết cấu hạ tầng tuy đã được chú trọng quan tâm đầu tư nhưng còn thiếu và chưa đồng bộ, kinh tế chủ yếu tập trung vào sản xuất nông nghiệp. Việc áp dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật mới vào sản xuất nông nghiệp còn hạn chế. Người dân chưa thực sự phát huy hết tiềm năng lợi thế về tài nguyên rừng và đất rừng để phát triển kinh tế, cải thiện đời sống. Việc làm lao động còn mang tính thời vụ, thu nhập thực tế thấp, kết quả giảm nghèo còn chưa thực sự bền vững. Tỷ lệ tái nghèo vẫn còn xẩy ra, sự chuyển biến về nhận thức của một bộ phận hộ nghèo dân tộc thiểu số còn hạn chế. Công tác y tế giáo dục, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của các dân tộc mặc dù đã được quan tâm đầu tư nhưng hiệu quả, kết quả mang lại còn chưa thực sự được như mong muốn. Công tác bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội vẫn còn mang yếu tố tiềm ẩn, tình hình buôn bán trái phép chất ma túy vẫn còn xảy ra.

Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030 được tích hợp từ hơn 100 chính sách cụ thể của giai đoạn 2016 – 2020. Kết hợp với một số chính sách mới được thiết kế thành 10 dự án, 14 tiểu dự án với 36 nội dung chính sách thành phần. Chương trình này được Thủ tướng Chính phủ ban hành tại quyết định số 1719 ngày 14 tháng 10 năm 2021. Với giai đoạn 1 từ năm 2021 đến năm 2025, có mục tiêu chung là khai thác tiềm năng lợi thế của các địa phương trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Đổi mới sáng tạo đẩy mạnh phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội, giảm nghèo nhanh và bền vững thu hẹp dần khoảng cách và mức sống, thu nhập bình quân của vùng so với bình quân chung của cả nước. Giảm dần số xã, bản đặc biệt khó khăn, bên cạnh đó quy hoạch sắp xếp 4 vị trí ổn định dân cư, xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, liên vùng kết nối với các vùng phát triển. Phát triển toàn diện giáo dục đào tạo, y tế, văn hóa, cải thiện rõ rệt đời sống của nhân dân, nâng cao số lượng chất lượng đội ngũ cán bộ công nhân viên chức, người lao động là người dân tộc thiểu số. Tăng cường khối đại đoàn kết các dân tộc, nâng cao niềm tin của đồng bào các dân tộc đối với Đảng và Nhà nước.

Để thực hiện hiệu quả Chương trình, UBND huyện Nậm Nhùn đã giao thành lập Ban chỉ đạo các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 – 2025 trên địa bàn huyện Nậm Nhùn. Phân công nhiệm vụ cho từng thành viên, xây dựng quy chế hoạt động.

Thực hiện các văn bản của Trung ương, của tỉnh về triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2025, công tác triển khai chương trình tại huyện Nậm Nhùn được sự quan tâm chỉ đạo, vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ huyện đến xã. UBND huyện Nậm Nhùn đã ban hành kế hoạch về việc rà soát nhu cầu vốn thực hiện chương trình, thành lập Ban chỉ đạo các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 – 2025 trên địa bàn huyện Nậm Nhùn. Phân công nhiệm vụ cho từng thành viên, xây dựng quy chế hoạt động. UBND huyện đã chỉ đạo phòng dân tộc thành lập tổ giúp việc cho Ban chỉ đạo thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2025. Chỉ đạo UBND các xã thị trấn, bản, tổ dân phố thành lập phân công nhiệm vụ, xây dựng quy chế làm việc cho các thành viên từ xã đến bản. Ngoài ra UBND huyện đã chỉ đạo các phòng ban chuyên môn, đoàn thể, UBND các xã thị trấn xây dựng kế hoạch thực hiện Chương trình trên địa bàn giai đoạn 2021 – 2025 và một số văn bản chỉ đạo triển khai tổ chức thực hiện Chương trình. UBND huyện chỉ đạo Hội đồng phổ biến giáo dục pháp luật huyện, UBND các xã thị trấn, Đồn Biên phòng Hua Bum tổ chức các buổi tuyên truyền Nghị quyết số 88 năm 2019 của Quốc hội khóa 14 kỳ họp thứ 8 về Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030. Nghị quyết số 120 năm 2020 Quốc hội khóa 14 kỳ họp thứ 9 phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030. Quyết định số 1719 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030, giai đoạn 1 từ năm 2021 – 2025 tới nhân dân các dân tộc trên địa bàn huyện.

Ông Vũ Tiến Hóa, Ủy viên Ban thường vụ Huyện ủy, Phó Chủ tịch UBND huyện Nậm Nhùn cho biết: Đây là một chương trình có tác động tổng thể đến kinh tế - xã hội, quốc phòng – an ninh của toàn huyện cũng như là đời sống của nhân dân các dân tộc trong huyện. Huyện đã thành lập Ban chỉ đạo, các tổ giúp việc và xây dựng kế hoạch tổng thể cho giai đoạn, xây dựng kế hoạch hàng năm, xây dựng kế hoạch của từng dự án, tiểu dự án. Tập tung tuyên truyền để cấp ủy đảng, chính quyền các tổ chức đoàn thể chính trị xã hội và các đối tượng thụ hưởng ở các địa phương về nội dung ý nghĩa và các giải pháp để thực hiện chương trình.

Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2025. Năm 2023 Ban Quản lý dự án huyện Nậm Nhùn được giao tổng số trên 86 tỷ đồng kế hoạch vốn, bố trí cho 28 dự án. Mặc dù nguồn vốn của chương trình được phân bổ chậm tuy nhiên UBND huyện Nậm Nhùn chỉ đạo Ban Quản lý dự án đôn đốc các đơn vị thi công tập trung nhân lực máy móc, vật liệu triển khai các dự án. Đồng thời đẩy nhanh tiến độ đảm bảo được kế hoạch giải ngân nguồn vốn. Dự án bổ sung cơ sở vật chất Trường Mầm non xã Nậm Pì có quy mô gồm 1 nhà lớp học, 8 phòng 2 tầng, sân cổng và tường rào. Dự án thuộc nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2025. Dự án được khởi công từ tháng 11 năm 2022, thời gian thi công 12 tháng và có tổng mức đầu tư là 5,8 tỷ đồng do Công ty TNHH Thương mại và xây dựng Đức Trường tỉnh Điện Biên thi công. Hiện nay Ban Quản lý dự án huyện Nậm Nhùn đã và đang giám sát, đôn đốc nhà thầu bố trí nguyên vật liệu, nhân công để đẩy nhanh tiến độ dự án. Đến nay dự án đã hoàn thành được 70% khối lượng, tiến độ giải ngân đạt 50%. Dự kiến công trình sẽ hoàn thành trước thời gian hợp đồng là gần 5 tháng.

Anh Khoàng Văn Sơn, Công ty TNHH Thương mại và xây dựng Đức Trường tỉnh Điện Biên chia sẻ: Đến thời điểm hiện tại bên đơn vị chúng tôi đã triển khai thi công gần được 70% khối lượng. Bên Công ty sẽ cố gắng tập trung vật liệu, nhân công để thực hiện hoàn thành trước thời gian ký kết.

Dự án bổ sung cơ sở vật chất Trường Mầm non xã Nậm Pì, huyện Nậm Nhùn.

Còn tại dự án Trường THCS xã Nậm Manh, ngay sau khi học sinh nghỉ hè và có mặt bằng thi công đảm bảo an toàn, phí đơn vị thi công là Công ty Cổ phần Xây dựng số 2 Điện Biên đã tiến hành thi công dự án. Dự án có quy mô nhà chức năng 3 tầng, gồm 6 phòng chức năng với tổng nguồn vốn được giao 6,5 tỷ đồng. Hiện nay tranh thủ điều kiện thời tiết thuận lợi, đơn vị thi công đang đẩy nhanh tiến độ thi công phấn đấu đến hết tháng 7 hoàn thành toàn bộ phần móng tầng 1.

Anh Phan Thanh Quyền, Công ty Cổ phần Xây dựng số 2 Điện Biên cho hay: Về phía đơn vị thì cũng bố trí về nhân lực, máy móc để thực hiện đúng tiến độ đã ký kết với chủ đầu tư.

Nhằm đảm bảo các dự án cũng như kế hoạch giải ngân nguồn vốn, Ban Quản lý dự án huyện Nậm Nhùn đã phối hợp thực hiện tốt công tác tuyên truyền vận động, công khai chủ trương, phương án quy mô, nội dung đầu tư để người dân trong vùng dự án tham gia đồng thuận thực hiện dự án. Đồng thời thực hiện quyết liệt công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, giải quyết kịp thời những khó khăn vướng mắc, sớm bàn giao mặt bằng cho nhà thầu triển khai thi công. Đôn đốc các nhà thầu tập trung nhân lực, vật lực tập trung triển khai thực hiện các dự án đảm bảo tiến độ đề ra. Lập hồ sơ nghiệm thu đối với các khối lượng thi công đảm bảo theo quy định để thu hồi, tạm ứng và giải ngân. Đến cuối tháng 7 năm 2023 khối lượng thực hiện các dự án đạt trên 40 tỷ đồng, Ban Quản lý dự án huyện Nậm Nhùn đã thực hiện giải ngân được trên 16 tỷ đồng đạt 19,04% kế hoạch vốn giao.

Ông Lê Bá Sơn, Giám đốc Ban Quản lý dự án huyện Nậm Nhùn cho biết: Đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng của một số dự án đã triển khai trong năm 2022, 2023 để bàn giao mặt bằng sạch cho các đơn vị thi công để triển khai thi công đảm bảo tiến độ và theo đúng hơp đồng. Cử cán bộ giám sát của Ban phối hợp với các đơn vị nhà thầu tập trung nhân lực, máy móc thiết bị và tận dụng những thời gian mà điều kiện thời tiết thuận lợi để tiếp tục triển khai nhằm đảm bảo hoàn thành kế hoạch vốn đã giao năm 2023.

Các cơ quan đơn vị, UBND các xã thị trấn được giao vốn đã đồng loạt triển khai 8/9 dự án của Chương trình. Kết quả giải ngân tính đến ngày 30/6/2023 là trên 18 tỷ đồng đạt 20,1% kế hoạch giao. Tuy nhiên trong quá trình triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi huyện Nậm Nhùn cũng gặp phải một số khó khăn, vướng mắc như trong lĩnh vực Văn hóa. Đối với dự án 6 trong điều 34 của Thông tư số 15 ngày 4 tháng 3 năm 2022 của Bộ Tài chính quy định quản lý và sử dụng kinh phí sự nghiệp thực hiện chương trình. Trong 8 nội dung cấp huyện thực hiện thì chỉ có khoản 3, khoản 16 có định mức cụ thể còn những nội dung khác không có định mức cụ thể nên khó khăn trong quá trình UBND huyện làm căn cứ tổ chức thực hiện dự án. Đối với dự án 9 hiện nay tiểu dự án 1, dự án 9 có định mức thực hiện nhưng chưa có hướng dẫn chi tiết thực hiện dự án bảo tồn phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030 để huyện tổ chức thực hiện.

Trong lĩnh vực nông nghiệp đối với dự án 3 và dự án 9 hiện vẫn chưa có văn bản ban hành quy định định mức hỗ trợ để huyện có cơ sở triển khai thực hiện. Các sở ngành liên quan chưa xây dựng văn bản hướng dẫn thủ tục hồ sơ, nghiệm thu thanh quyết toán đối với nội dung thuộc dự án hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp, rõ từng hình thức theo liên kết và cộng đồng. Vì hiện nay nhiều văn bản Trung ương đã có điều chỉnh bổ sung, do vậy cần có hướng dẫn thống nhất hồ sơ trong toàn tỉnh.

Trong lĩnh vực y tế dự án 9 tại điều 57 Thông tư số 02 ngày 30 tháng 6 năm 2022 của Ủy ban Dân tộc hướng dẫn thực hiện một số dự án thuộc Chương trình. Nội dung hỗ trợ thực hiện theo quy định tại điều 44 Thông tư số 15 năm 2022 của Bộ Tài chính, đối với bà mẹ mang thai tổ chức hoạt động tư vấn dinh dưỡng, hỗ trợ dinh dưỡng cho bà mẹ trước trong và sau sinh, khám quản lý thai ngén và chăm sóc y tế đối với phụ nữ mang thai, hỗ trợ phụ nữ mang thai được tầm soát các loại bệnh tật bẩm sinh phổ biến, hỗ trợ sinh con đúng chính sách dân số và phương tiện đi lại cho bà mẹ mang thai. Đối với trẻ em dưới 5 tuổi, hỗ trợ trẻ thực hiện tầm soát các loại bệnh bẩm sinh phổ biến, điều trị cung cấp bổ sung cho trẻ em dưới 5 tuổi, hỗ trợ đảm bảo bữa ăn dinh dưỡng công thức cơm cháo dinh dưỡng công thức ăn liền cân đối hợp lý và sữa học đường cho trẻ tại các cơ sở giáo dục Mầm non công lập chưa thể hiện hỗ trợ đầy đủ theo các hoạt động do vậy cần bổ sung nội dung hỗ trợ. Ngoài thực hiện theo quy định tại điều 44 Thông tư số 15 năm 2022 của Bộ Tài chính nội dung và mức chi khác thực hiện theo quy định tại Thông tư số 15 năm 2022 của Bộ Tài chính và cần bổ sung chi tiết các hoạt động theo các hướng dẫn hiện hành cho cụ thể để địa phương dễ áp dụng. Như chế độ Công tác phí, Văn phòng phẩm, vật tư y tế, phiên dịch, vận chuyển các sản phẩm dinh dưỡng đến người dân phục vụ cho các hoạt động liên quan đến tiểu dự án.

Các địa phương đã bám sát vào nội dung Chương trình, xây dựng kế hoạch cụ thể để thực hiện.

Ông Vũ Tiến Hóa, Ủy viên Ban thường vụ Huyện ủy, Phó Chủ tịch UBND huyện Nậm Nhùn cho biết thêm: Chỉ đạo quyết liệt cấp ủy chính quyền, các phòng ban chuyên môn tập trung nghiên cứu và tổ chức thực hiện, khi gặp những khó khăn thì chủ động báo cáo trong phạm vi của huyện thì huyện giải quyết. Nếu thuộc phạm vi của cấp trên thì UBND huyện sẽ có văn bản đề nghị hướng dẫn nhằm tháo gỡ. Đối với các nguồn vốn đầu tư thì đẩy nhanh việc giải phóng mặt bằng, tập trung thi công và giải ngân thực hiên quyết toán theo quy định. Đối với các nguồn vốn sự nghiệp thì tăng cường tuyên truyền để cộng đồng dân cư và nhân dân hưởng ứng và tích cực tham gia, nhất là các nguồn vốn cần có sự đối ứng của Nhân dân.

Từ nay đến hết năm 2030 huyện Nậm Nhùn đang khẩn trương tranh thủ từng ngày, huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc triển khai kế hoạch thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030. Trong đó huyện Nậm Nhùn tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng của cả hệ thống chính trị từ huyện đến xã, bản, tổ dân phố. Phát huy vai trò của MTTQ và các tổ chức thành viên trong tuyên truyền vận động nhân dân thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước tham gia giám sát phản biện xã hội. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền tiếp tục giao nhiệm vụ cụ thể cho các chủ dự án, tiểu dự án thành phần thuộc Chương trình đảm bảo công khai dân chủ, nâng cao hiệu quả chỉ đạo điều hành. Phát huy vai trò quản lý nhà nước thuộc ngành, lĩnh vực quản lý nhà nước; phát huy quyền làm chủ và sự tham gia tích cực chủ động của cộng đồng và người dân; phát huy tinh thần nỗ lực vươn lên của đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; nâng cao trách nhiệm của quản lý đầu tư; tiếp tục thực hiện nghiêm túc Luật đầu tư công, Luật Xây dựng, Luật đấu thầu và các văn bản hướng dẫn của Nhà nước hiện hành về quản lý đầu tư. Nâng cao chất lượng chuẩn bị đầu tư dự án, lựa chọn đơn vị tư vấn có đủ năng lực để thực hiện công tác tư vấn, lập hồ sơ dự án. Tăng cường giám sát thi công quản lý chất lượng công trình, cử cán bộ kỹ thuật thường xuyên giám sát, phát huy vai trò của giám sát cộng đồng trong quá trình thực hiện đầu tư các công trình trên địa bàn đảm bảo kỹ thuật, mỹ thuật và chất lượng công trình. Thường xuyên kiểm tra tình hình giải ngân kế hoạch vốn của các chủ đầu tư để nắm bắt khó khăn vướng mắc, có hướng giải pháp tháo gỡ. Đôn đốc các chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ nhằm giải ngân nguồn vốn hàng năm giao.