Cuộc sống của đồng bào Khơ Mú ở xã Nậm Manh phụ thuộc nhiều vào tự nhiên, từ đó đã hình thành các nghi lễ nông nghiệp, trong đó có Lễ mừng lúa mới. Lễ mừng lúa mới của đồng bào Khơ Mú diễn ra sau khi thu hoạch với ý nghĩa để tạ ơn ông bà, tổ tiên và các vị thần linh đã phù hộ, che chở cho cây trồng tốt tươi, mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no, đủ đầy, hạnh phúc.

Tái hiện Lễ cúng tại Lễ hội mừng lúa mới năm 2024.

        Bản Nậm Manh, xã Nậm Manh có dân tộc Khơ Mú sinh sống quần tụ cuộc sống phụ thuộc nhiều vào tự nhiên đã góp phần hình thành nên một hệ thống các nghi lễ nông nghiệp. Các nghi lễ truyền thống này làm hình thành một chu trình sản xuất nông nghiệp từ lúc gieo hạt cho đến khi thu hoạch. Trong đó thì lễ hội mừng lúa mới diễn ra sau khi đã thu hoạch để tạ ơn tổ tiên các vị thần linh đã phù hộ che chở để mưa thuận gió hòa cây trồng tốt tươi và mùa màng được bội thu. Đây là một trong những nghi lễ nông nghiệp quan trọng của người Khơ Mú vẫn được lưu giữ theo truyền thống của đồng bào dân tộc.

          Khi lúa đã chín có thể thu hoạch các gia đình người dân tộc Khơ Mú sẽ chọn ngày lành tháng tốt để tiến hành thu hái. Trước khi thu hoạch các gia đình dòng họ trong bản chọn một đám nương rồi tiến hành làm nghi lễ gọi hồn lúa hay gọi mẹ lúa, tiếng Khơ Mú gọi là Mạ Ngọ. Trước khi thực hiện nghi lễ gọi hồn lúa gia chủ đã nhờ anh em trong bản làm kho thóc, nghi lễ gọi hồn lúa do những người phụ nữ thực hiện được tiến hành trước khi thu hoạch. Người dẫn đầu tiến vào đám nương sẽ là người tiến hành nghi lễ, chọn khóm lúa đẹp, nhiều bông, trĩu hạt. Người chủ lễ chọn 3 bông to đẹp để bắt đầu nghi lễ gọi hồn lúa, trong khi tay vừa hái 3 bông lúa đã chọn đồng thời khấn gọi hồn lúa.

Bắt đầu nghi lễ gọi hồn lúa.

          Sau khi khấn gọi hồn lúa xong những người đi cùng tiến hành thu hoạch, người chủ lễ sẽ là người đầu tiên đổ vào xọt đựng lớn hơn. Số thóc lúa thu được sẽ đem về nhà chế biến lúa non làm cốm non, lúa ương làm xôi cốm, hạt già thì làm xôi cơm. Sau khi thóc lúa chế biến thành cốm, thành xôi thì tổ chức ăn mừng lúa mới.

Lúa sau khi mang về sẽ được chế biến thành cốm.

          Đây là một trong những hoạt động góp phần nâng cao đời sống tinh thần của đồng bào Khơ Mú, đồng thời cũng là một nét đẹp văn hóa góp phần triển khai có hiệu quả Dự án 6 "Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch”, trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030; giai đoạn I từ năm 2021 đến năm 2025.

Một số hình ảnh tại Lễ hội mừng lúa mới (Mạ Mạ Mê):