- Giảm 60-70% đơn vị hành chính cấp xã: Một bước cải cách chưa từng có

Từ năm 2019 đến nay, việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, cấp huyện đã được triển khai quyết liệt. Kết quả bước đầu cho thấy hiệu quả rõ rệt: hơn 1.000 xã được sáp nhập, hàng chục huyện được điều chỉnh, hàng chục nghìn biên chế được tinh giản, ngân sách tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng. Nhưng quan trọng hơn cả là hiệu ứng tích cực: Bộ máy tinh gọn hơn, quản lý chặt chẽ hơn, phục vụ người dân tốt hơn. Trong Quyết định số 759/QĐ-TTg phê duyệt Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, Chính phủ đã hướng dẫn các địa phương về phương án tổ chức lại đơn vị hành chính cấp xã. Trên cơ sở định hướng của Bộ Chính trị, Ban Bí thư tại Kết luận số 127-KL/TW, ngày 28/02/2025, Kết luận số 130-KL/TW, ngày 14/3/2025, Kết luận số 137-KL/TW, ngày 28/3/2025 và Nghị quyết số 60-NQ/TW thông qua tại Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Chính phủ đã nghiên cứu, hoàn thiện kỹ lưỡng, đa chiều với tư duy đổi mới, từ đó đề xuất các nguyên tắc trong tổ chức sắp xếp, tổ chức lại các đơn vị hành chính cấp xã hiện nay thành các đơn vị hành chính cấp xã mới. Đề án nêu rõ, tổng số lượng đơn vị hành chính xã, phường sau sắp xếp giảm khoảng 60-70% so với số lượng đơn vị hành chính cấp xã hiện nay trên địa bàn tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thông qua việc sáp nhập những xã không đạt tiêu chuẩn về diện tích, dân số và hiệu quả quản lý. Việc giảm mạnh số lượng đơn vị hành chính cấp xã, với mục tiêu cắt giảm 60-70% tổng số xã hiện có, là một bước đi quyết liệt, chưa từng có tiền lệ trong lịch sử hành chính Việt Nam. Đây không chỉ là con số khô khan mà là minh chứng rõ ràng nhất cho quyết tâm cải cách toàn diện bộ máy chính quyền cấp cơ sở. Thực tiễn cho thấy, nhiều xã hiện nay có quy mô dân số nhỏ, nguồn lực phân tán, cán bộ dàn trải, hạ tầng hành chính chưa đồng bộ dẫn đến hiệu quả quản trị thấp, người dân tiếp cận dịch vụ công còn hạn chế. Việc sáp nhập, tái tổ chức lại hệ thống xã, phường không làm mất đi sự quản lý của chính quyền, mà tăng cường sức mạnh thực chất cho chính quyền cấp xã: Ít nhưng mạnh, gọn nhưng tinh, gần dân và hiệu quả hơn. Tinh gọn bộ máy không có nghĩa là giản lược cơ học, cào bằng hay cắt giảm một cách máy móc. Đó là quá trình sắp xếp lại tổ chức, chức năng, nhiệm vụ một cách khoa học, hợp lý, phù hợp với điều kiện thực tiễn từng địa phương, đơn vị, đảm bảo không làm gián đoạn công việc mà còn nâng cao chất lượng phục vụ; mỗi xã, phường sau sáp nhập có điều kiện đầu tư tốt hơn, cán bộ chuyên sâu hơn, dịch vụ hành chính công hiện đại hơn và gần dân hơn.

- Kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện: Chủ trương, quyết tâm, hành động đột phá giai đoạn mới.

Song song với việc tinh gọn cấp xã, một chủ trương, quyết tâm chính trị, hành động đột phá mang tính cách mạng đang được triển khai thực hiện: Kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện. Mục tiêu là xóa bỏ tầng nấc trung gian, giảm thiểu phân tán nguồn lực, giảm hiệu suất điều hành và làm chậm quá trình ra quyết định. Trong bối cảnh đổi mới toàn diện hệ thống chính trị, việc kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện không chỉ là một lựa chọn về mô hình tổ chức mà còn là một bước đi có tính chiến lược, thể hiện quyết tâm chính trị lớn của Đảng và Nhà nước ta trong việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị nhà nước, xuất phát từ thực tiễn nhiều địa phương đang gặp khó khăn trong bố trí cán bộ, ngân sách phân tán, hiệu quả điều hành không đồng đều. Cấp huyện - vốn là trung gian giữa tỉnh và xã - trong nhiều trường hợp đã trở thành điểm nghẽn, làm chậm quá trình đưa chính sách đến với người dân. Khi công nghệ số phát triển, quản lý trực tuyến được chuẩn hóa, vai trò “trung chuyển” về mặt hành chính không còn cần thiết như trước. Theo đó, mô hình tổ chức hành chính mới (chính quyền 2 cấp) sẽ chuyển việc quản lý trực tiếp từ cấp tỉnh xuống cấp xã, phường với sự hỗ trợ của công nghệ, chuyển đổi số và hạ tầng dữ liệu hiện đại.

- Dám nghĩ, dám làm vì một bộ máy hiện đại

Giảm hàng chục nghìn đơn vị hành chính, xóa bỏ cấp huyện sẽ không tránh khỏi tâm lý lo lắng của một bộ phận cán bộ, thậm chí có thể có xáo trộn ban đầu. Nhưng với quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị, việc tinh gọn bộ máy không đơn thuần là cải cách hành chính, mà là thể hiện tư tưởng chính trị tiến bộ, vì Nhân dân và kỷ luật, kỷ cương công vụ. Quyết tâm tinh gọn bộ máy thể hiện rõ quan điểm xuyên suốt của Đảng đó là: Đổi mới không phải để giảm người mà để tăng hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả; không phải để ít việc mà để phục vụ người dân tốt hơn. Đó cũng là biểu hiện rõ nét của năng lực “tự chỉnh đốn” - nền tảng tư tưởng vững chắc để Đảng ta trong vai trò lãnh đạo. Chỉ có một bộ máy tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, hiện đại mới có thể đồng hành cùng một dân tộc năng động, đổi mới và đầy khát vọng tiến vào “kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”.

Những quyết sách lớn ấy cần được thực hiện bằng quyết tâm chính trị, sự đồng thuận của xã hội và sự đồng hành của Nhân dân. Có như vậy, nền hành chính mới thực sự trở thành nền tảng vững chắc để xây dựng “Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện đại, hiệu lực, hiệu quả” như Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã xác định.