Nghề đan lát truyền thống đã gắn bó lâu đời với bà con dân tộc Cống ở bản Táng Ngá xã Nậm Chà được truyền từ thế hệ này đến thế hệ khác. Những sản phẩm từ nghề thủ công này không chỉ phục vụ cho cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày, mà còn là nét đẹp văn hóa cần bảo tồn và phát huy.
Dân tộc Cống ở huyện Nậm Nhùn chỉ có tại
bản Táng Ngá xã Nậm Chà với 106 hộ và 526 nhân khẩu, 50 % đàn ông trong bản biết
đan lát, nhưng số người biết đan lát chủ
yếu là người có tuổi, người trẻ gần như không biết đan lát, từ đó nghề đan lát
của dân tộc Cống đang đứng trước nguy cơ mai một.
Ông Lò Văn Na –Bản Táng Ngá xã Nậm Chà
cho biết: “Không biết nghề đan lát truyền thống của dân tộc mình có từ bao giờ,
từ khi sinh ra và lớn lên tôi đã thấy ông và bố, mẹ của mình tự đan lát những vật
dụng dùng cho sinh hoạt gia đình thường ngày. Năm 17 tuổi tôi được bố truyền dạy
cho nghề đan lát từ việc tìm nguyên liệu,
chẻ nan, đan những bước cơ bản. Dần dần tôi đã biết tự đan những chiếc rổ, rá mẹt
đơn giản, rồi đến đan bem… Để gìn giữ
nghề truyền thống của dân tộc tôi có mong muốn truyền dạy cho con cháu và thế hệ
trẻ trong bản về nghề thủ công truyền thống cứ ai muốn học là tôi sẽ cố gắng
truyền dạy.”
Được biết trong các sản phẩm đan lát của người
Cống thì bem được đánh giá là một sản phẩm mang đặc trưng văn hóa của người Cống
đòi hỏi sự khéo léo tỉ mỉ, trong việc lựa chọn nguyên liệu và kỹ thuật đan. Vệc chọn nguyên liệu để tạo ra một sản phẩm đẹp, bền là điều rất quan
trọng cây giang, cây mây để đan phải là cây bánh tẻ khi chẻ lạt mới dẻo dai.
Khi mang về nhà không được để các nguyên liệu quá lâu sẽ bị khô, khó chẻ nan sẽ
không thể làm ra các sản phẩm có chất lượng. Người Cống thường đan bem những
lúc nông nhàn, từ những cây tre trên rừng, qua đôi bàn tay khéo léo của người
đàn ông dân tộc Cống đã trở thành những vật dụng đẹp mắt với những hoa văn tinh
xảo.
Việc học những chi tiết nhỏ đơn giản nhất
đến lúc có thể đan được hoàn thiện một chiếc bem phải mất rất nhiều thời gian học
hỏi và chịu khó. Những lúc nông nhàn người dân trong bản vẫn vào rừng để tìm
nguyên liệu về đan lát, một năm người đàn ông Cống có thể đan được 12 chiếc
bem. Người Cống thường đan bem để làm của hồi môn dành cho con gái đi lấy chồng,
hiện nay, ngoài đan bem người cống còn biết đan các vật dụng sinh hoạt hàng
ngày như: nia, mẹt, thúng, ghế, mâm, rổ, rá…Từ các sản sản phẩm của nghề đan
lát của người Cống đã đem lại thu nhập cho người dân những lúc nông nhàn.
Để bảo tồn và phát huy nghề đan lát truyền
thống của dân tộc Cống, Đảng ủy, chính quyền xã Nậm Chà đã đẩy mạnh công tác
tuyên truyền nâng cao nhận thức của nhân dân trong bảo tồn phát huy nghề đan
lát truyền thống. Khuyết khích nhân dân dạy nghề, truyền nghề cho thế hệ trẻ
trong bản để từ đó bảo tồn phát triển nghề đan lát truyền thống của đồng bào.
Ông Vũ Văn Hiếu – Chủ tịch UBND xã Nậm Chà
cho biết: “Để bảo tồn nét văn hóa cũng như nghề thủ công truyền thống của
bà con người Cống, trong thời gian tới Đảng ủy, chính quyền xã sẽ phối hợp với
huyện tổ chức lớp đào tạo nghề đan lát cho bà con trong bản. Khuyến khích nhân dân sử dụng các sản phẩm
đan lát trong cuộc sống hàng ngày, tuyên truyền nâng cao nhận thức để bà con tự
hào và thêm yêu mến văn hóa dân tộc mình.”
Nghề đan lát không chỉ là nghề truyền thống
của đồng bào dân tộc Cống, mà còn là nét
văn hóa cần được khôi phục, bảo tồn. Từ đó góp phần quảng bá, giới thiệu về
hình ảnh thiên nhiên, con người, tiềm năng và các sản phẩm của đồng bào phục vụ
phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.